Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich
na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Tom 1 i 2
Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko
Wydawnictwo Von Borowiecky
Warszawa, 2000

Monumentalne dzieło Państwa Siemaszków (ojca i córki) o objętości 1450 stron zawiera m.in.:
* opisy zbrodni z lat 1939-1945 dokonanych przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia w ponad 1.700 miastach, miasteczkach, wsiach, koloniach, futorach, osadach i majątkach ziemskich;
* wykazy zamordowanych, w tym 19.379 zidentyfikowanych ofiar, spośród ok. 60.000 pomordowanych Polaków;
* pierwszy raz publikowane dokumenty, w tym relacje świadków, raporty i sprawozdania struktur polskiego podziemia, dokumenty kościelne, dokumenty ukraińskich organizacji nacjonalistycznych;
* wstrząsającą dokumentację fotograficzną;
* 11 map powiatów z zaznaczonymi miejscowościami, w których zostali zamordowani Polacy;
* listę nacjonalistów ukraińskich odpowiedzialnych za ludobójstwo Polaków.

Geneza książki:
W 1984 roku środowisko żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK zainicjowało akcję zbierania wspomnień i materiałów dotyczących zbrodni popełnionych przez ukraińskich nacjonalistów na Wołyniu. Akcja zaowocowała wydaniem w 1990 roku książki autorstwa Józefa Turowskiego i Władysława Siemaszki "Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich dokonane na ludności polskiej na Wołyniu 1939-1945". Duże zainteresowanie tą pracą zachęciło autorów do dalszych badań nad tematem. Po śmierci Józefa Turowskiego wraz z Władysławem Siemaszko podjęła się tego jego córka, Ewa. W wyniku 10-letniej pracy powstało znacznie obszerniejsze i bardziej szczegółowe od pierwowzoru dzieło.

"Ludobójstwo..." pomimo iż zostało napisane przez historyków-amatorów, znalazło uznanie w świecie naukowym i jest uznawane przez polskich historyków za najważniejszą pozycję omawiającą temat rzezi wołyńskiej. Szczególnie dobre opinie zbiera ze względu na bogatą warstwę faktograficzną, dokonaną rekonstrukcję wydarzeń oraz sporządzenie możliwie najpełniejszej listy ofiar.

Wybrane fragmenty książki:

Gdy poświęcano noże. Tragedia Wołynia
Już bez cenzury - wspomnienia powojenne
Apolinary Oliwa
Wyd. Nowik sp.j., 2013

Wspomnienia komendanta samoobrony Rafałówki, Apolinarego Oliwy, to opowieść ukazująca dramatyczną sytuację Polaków na Wołyniu w czasie II wojny światowej, ogrom zbrodni dokonywanych przez ukraińskich nacjonalistów, których nienawiść do wszystkiego co polskie wyrażało hasło: "Wyriżemo wsich Lachiw do odnoho, od małoho do staroho".

Powojenne dzieje autora stanowią ponury obraz "budowania zrębów socjalizmu": terroru, prześladowań. Autor jako oficer Armii Krajowej przeżył koszmar więzienia i upokorzeń – dopiero w naszych czasach, gdy nie istnieje już reżim cenzury, opowieść o tamtych czasach mogła się doczekać publikacji. To poruszająca książka i bezcenny dokument! Serdecznie zapraszamy do lektury.

Zobacz fragment książki w postaci pliku pdf.

Pamięć i Nadzieja
Praca zbiorowa
Stowarzyszenie "Pamięć i Nadzieja"
Chełm 2010

"Druga Wojna Światowa rozpoczęta 1 września 1939 roku najazdem Niemiec hitlerowskich i 17 września Rosji Sowieckiej, przyniosła Narodowi Polskiemu niezmierne cierpienia. Ludobójstwo dokonywane przez najeźdźców pozwoliło nacjonalistom ukraińskim spod znaku OUN-UPA na wschodnich rubieżach II Rzeczypospolitej, na mordowanie niewinnych starców, dzieci i kobiet jedynie dlatego, że byli Polakami. Ich liczne najczęściej zbiorowe mogiły, tylko w niewielu przypadkach są oznakowane. Dlatego społeczeństwo, a szczególnie rodziny ofiar oczekują ich upamiętnienia. W tym celu, w roku 2009 zostało powołane Stowarzyszenie pod nazwą "Pamięć i Nadzieja". Jego założycielami są przedstawiciele: Związku Kombatantów Rzeczypospolitej i b. Więźniów Politycznych, Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, Chełmskiego Środowiska 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, Związku Sybiraków, Związku Inwalidów Wojennych, Stowarzyszenia Batalionów Chłopskich, Stowarzyszenia Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszę, Towarzystwa Miłośników Wołynia i Polesia Oddział w Chełmie.(...) Stowarzyszenie ma nadzieję, że materiały naukowe zawarte w niniejszym zbiorze przyczynią się do poznania prawdy o ludobójstwie Polaków na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej, a równocześnie przyczynią się do zaciśnienia stosunków między naszymi przygranicznymi regionami, co powinno zaowocować współpracą i przyjaźnią... Stanisław Koszewski" (fragment wstępu do książki)

Spis treści:

  1. Wstęp - Stanisław Koszewski
  2. Ludobójstwo Polaków dokonane przez nacjonalistów ukraińskich - tereny i rozmiary - Ewa Siemaszko
  3. Obrona ludności polskiej na Wołyniu przed zbrodniczymi działaniami nacjonalistów ukraińskich - Ewa Siemaszko
  4. Zbrodnie OUN - UPA w powiecie lubomelskim w 1943 r. - Leon Popek
  5. Stosunki polsko-ukraińskie w powiecie chełmskim w latach 1939-1945 - Marta Mikulska
  6. Bataliony Chłopskie w obronie ludności polskiej na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej. Retrospekcja faktów - Lucjan Cimek
  7. Niemcy i Sowieci wobec wydarzeń wołyńskich w czasie II wojny światowej - Sebastian Zygmuntowicz
  8. Problematyka ścigania i karania sprawców zbrodni ukraińskich nacjonalistów na ludności polskiej - Dorota Godziszewska
  9. Czterdziesty trzeci Wołyń - Robert Gałan (wiersz)
  10. Dokumentacja fotograficzna
  11. Noty biograficzne

Pełny tekst książki "Pamięć i Nadzieja" w wersji elektronicznej - plik pdf; 1,56 MB

Kresowa Księga Sprawiedliwych 1939-1945
- O Ukraińcach ratujących Polaków poddanych eksterminacji przez OUN i UPA
Romuald Niedzielko

Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej
Warszawa, 2007 r.
223 strony, oprawa miękka
ISBN: 9788360464618

Nacjonaliści ukraińscy dokonali eksterminacji ludności polskiej zamieszkującej Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej, które znalazły się pod okupacją sowiecką i niemiecką. Do pojedynczych napadów oraz rzezi na masową skalę doszło w kilku tysiącach miejscowości. Zginęło tam, według różnych szacunków, od 100 tys. do 200 tys. osób.

Korzystając z zachowanych relacji świadków, w książce odnotowano wydarzenia w 500 miejscowościach (na terenie województw: wołyńskiego, poleskiego, tarnopolskiego, lwowskiego, stanisławowskiego, rzeszowskiego i lubelskiego), w których z rąk OUN-UPA poniosło śmierć blisko 20 tysięcy Polaków. Część skazanych na zagładę polskich mieszkańców otrzymała pomoc humanitarną ze strony ukraińskich sąsiadów, zazwyczaj członków rodzin mieszanych, krewnych lub przyjaciół, czasem nieznajomych, kierujących się chrześcijańską miłością bliźniego, w sporadycznych przypadkach - także ze strony katów.

Zachowani we wdzięcznej pamięci ocalonych Ukraińcy - główni bohaterowie tej książki (ponad 1300 osób, niestety częstokroć anonimowych) zasłużyli na zaszczytne miano "sprawiedliwych" i na publiczne uhonorowanie, ponieważ z narażeniem życia, indywidualnie, a nawet całymi rodzinami, przeciwstawili się czynnie ludobójstwu. Ostrzegali przed napadem, udzielali schronienia, wskazywali drogi ucieczki, zaopatrywali w żywność i ubranie, przewozili w bezpieczne miejsce, do lekarza czy szpitala, przyjmowali pod opiekę, a nierzadko na długoletnie wychowanie sieroty po zamordowanych, odmawiali wykonania rozkazu zabicia członka własnej rodziny - np. żony lub męża - narodowości polskiej. Dzięki aktom solidarności i miłosierdzia ocalały zarówno pojedyncze osoby, jak i całe wsie (łącznie ponad 2,5 tysiąca osób). Kilkuset Ukraińców wykonawcy "akcji antypolskiej" ukarali śmiercią, uważając udzielanie pomocy "Lachom" za zdradę ukraińskich ideałów narodowych.

Kontakt z autorem książki:
(czekamy na Państwa wspomnienia o Ukraińcach, którzy ratowali Polaków na Kresach Wschodnich II RP)
Romuald Niedzielko
Instytut Pamięci Narodowej
00-839 Warszawa, ul. Towarowa 28
Kontakt telefoniczny: 22 431 83 73
e-mail: romuald.niedzielko@ipn.gov.pl

Pełny tekst książki "Kresowa Księga Sprawiedliwych..." w wersji elektronicznej - plik pdf, wielkość 3,78 MB

Zamów książkę w wersji papierowej w księgarni Instytutu Pamięci Narodowej

Krwawa Podolska Wigilia w Ihrowicy w 1944 roku
Jan Białowąs
Wyd. Polihymnia, Lublin 2003
Uwaga: Tu możesz bezpłatnie pobrać pełny tekst książki (plik MS Word)

Polecamy także inną książkę tego samego autora: "Żył i umarł dla innych - Wspomnienie o zamordowanym ks. Stanisławie Szczepankiewiczu proboszczu Ihrowicy" - Jan Białowąs, Wyd. Polihymnia, Lublin 2004.

Wymienione wyżej książki można zamawiać pisemnie lub drogą poczty elektronicznej:
Jan Białowąs, ul. Pożowska 29, 24-130 Końskowola (woj. lubelskie)
tel. 81 889 20 24, e-mail: jbt@op.pl

Pułkownik pil. mgr Jan Białowąs, urodzony w Ihrowicy pow. Tarnopol, rocznik 1927. W czasie pierwszej okupacji sowieckiej przeżył deportację wielu Polaków na Syberię, okupację niemiecką pracując z rodzicami na wsi. W czasie drugiej okupacji sowieckiej, kiedy nastąpił pobór Polaków w wieku od 18 do 55 lat do WP, został powołany do "Istrebitielnoho Batalionu" w rejonie Hłuboczek Wielki. Jako siedemnastoletni żołnierz brał udział w akcjach zbrojnych przeciwko UPA.
W Wigilię Bożego Narodzenia 1944 roku, podczas napadu na jego dom uniknął śmierci wraz z rodziną uciekając przez północne okno domu, w czasie gdy bandyci rozbijali drzwi domu od południa. Ze strychu obory u sąsiada Ukraińca miał dobre warunki obserwacji "pracy" banderowców.
Po przyjeździe do Polski lubelskiej osiedlił się w Stawie koło Chełma. W 1951 r. ukończył Oficerską Szkołę Lotniczą w Dęblinie. Pracował na różnych stanowiskach dowódczych do 1980 roku, przechodząc w stan spoczynku.
W pięćdziesiątą rocznicę wymordowania Polaków w Ihrowicy opisał swoje wspomnienia pt. "Zdawało się że pomarli, a oni wciąż żyją". Książeczka spotkała się z uznaniem czytelników. Następna praca została napisana w 55-tą rocznicę: "Wspomnienia z Ihrowicy na Podolu". Oparta na wielu dokumentach archiwalnych i wspomnieniach uratowanych współmieszkańców. Obecna książka napisana dla uczczenia 60-tej rocznicy mordu, jest bardziej dojrzałą próba spojrzenia na czas wojny i holocaustu Polaków przez UPA. Opisuje wiele zdarzeń zapamiętanych przez Polaków i Ukraińców, którzy ubolewają nad faktem morderstwa wigilijnego.

Bandera. Terrorysta z Galicji
Wiesław Romanowski
Wyd. Demart, 2012
www.demart.com.pl
ISBN: 978-83-7427-762-4

Historia człowieka, który wciąż, ponad pięćdziesiąt lat po swojej śmierci, dzieli dwa sąsiadujące narody. Dla części Ukraińców Stepan Bandera jest bohaterem narodowym, dla Polaków - mordercą.

Jego legendę wykreowała śmierć, która przyszła z rąk KGB. W jaki sposób ten syn greckokatolickiego księdza stał się przywódcą Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, odpowiedzialnym za ludobójstwo co najmniej 100 tysięcy polskich cywilów na wschodnich terenach Polski po II wojnie światowej? Autor - dziennikarz i reporter specjalizujący się w tematyce wschodniej, opierając się na niepublikowanych dotąd materiałach z archiwów niemieckich i ukraińskich, ukazuje postać człowieka uwikłanego w wielką historię.

Wiesław Romanowski, reporter, w latach 1998-2005 korespondent TVP w Ukrainie, autor m.in. filmów dokumentalnych "Sprawa Gongadze", "Leonid Kuczma", "Feliks znaczy szczęœliwy" (filmowej biografii Feliksa Dzierżyńskiego).

Lwowska noc
Wiesław Helak
Wydawnictwo Trio, 2012
www.wydawnictwotrio.pl
ISBN: 978-83-7436-304-4

To pierwsza na polskim rynku powieść o Lwowie, której akcja toczy się w latach 1939-1946, kiedy Lwów należał jeszcze do Polski. Przedstawia tragiczne dzieje rodziny polskiego nauczyciela z Kresów Wschodnich, Józefa Sztendera, jego żony Marii i ich dzieci, których życie burzy istniejący konflikt polsko-ukraiński podsycany przez bolszewików i hitlerowców. Dogadanie się Niemców z Sowietami umożliwiło Armii Czerwonej i oddziałom NKWD zajęcie miasta i od początku szykanowanie Polaków. Aresztowania i przesłuchiwania przez NKWD, rozstrzeliwania, wyrzucanie z mieszkań, wywózki na Syberię. Tego wszystkiego doświadcza główny bohater, jego rodzina, sąsiedzi i znajomi. Józef Sztender jest też świadkiem mordu na lwowskich profesorach. Mimo ciągłego zagrożenia życia, miotany pomiędzy trzema wrogami, ma jeszcze odwagę ratować swoich żydowskich sąsiadów. Za tę decyzję jego rodzina zapłaci cenę najwyższą. Lwowska noc to panorama wydarzeń okupacyjnych we Lwowie i okolicach ukazana w niezwykle poruszających obrazach, które były również udziałem najbliższej rodziny autora. Piękna, chwytająca za serce opowieść o miłości i poświęceniu w wielokulturowym środowisku Kresów.

Fragment książki:
"Na bocznicy stał długi skład pociągu towarowego. Kręcili się koło niego czerwonoarmiści, którzy sprawdzali zamki na drzwiach, i tam, gdzie słabo trzymały, skręcali je grubym drutem, poprawiali zapięcia między wagonami, kończąc przygotowania do odjazdu. Dowódca eszelonu, lejtnant NKWD, dał znak i kilkunastu bojców ruszyło do ostatniego sprawdzenia. Młotkami na długich styliskach obstukiwali deski wagonów, szukając tych obluzowanych, które mogłyby ułatwić ucieczkę. Rozległ się dźwięk przypominający stukanie wielu kołatek naraz (...). Kiedy młotki przestały stukać, zapadła taka cisza, że nikt nie domyśliłby się, że w bydlęcych wagonach są ludzie..."

Przedwojenne Kresy. Najpiękniejsze fotografie
Marta Dobrowolska-Kierył
Wydawnictwo RM - www.rm.com.pl
ISBN 978-83-7243-672-6

Kresy - szczególne miejsce w naszej historii, pamięci, kulturze. Opiewane przez poetów, utrwalone na płótnach, przywoływane we wspomnieniach snutych w rodzinnym kręgu przetrwały czas, kiedy oficjalnie nie można było o nich mówić. Mają kruchy urok staroświeckiego piękna, tworzonego przez człowieka z namysłem i pieczołowitością, i zachwycająco bujną urodę daną im przez naturę.
Nieistniejące od tak wielu lat, wciąż są obecne w rozmowach i sporach. Rodzą tęsknotę i sprawiają, że chce się je odwiedzić, choć nie ma ich na żadnej współczesnej mapie. Mają magiczną moc jednoczenia: sprawiają, że nieznani sobie ludzie stają się nagle bliscy, gdy odnajdą wspólne - kresowe - korzenie. Mają też potęgę budzenia demonów przeszłości. Żyją.
A jakie były Kresy naprawdę? Przeglądając ten album, możemy spróbować spojrzeć na nie tak, jak widzieli je ich mieszkańcy. Zobaczyć miejsca, w których żyli, dostrzec troskę, jaką przykładali do swojego otoczenia, poznać trudy, z jakimi przyszło im się zmagać. A może nawet z zaskoczeniem odkryć, jak bardzo współczesne są niektóre z tych zupełnie przecież niewspółczesnych zdjęć. Serdecznie zapraszamy.

Powrót do strony głównej serwisu "Wołyń naszych przodków" www.nawolyniu.pl